⇐

Jheronimus Bosch

De drie Koningen

⇐

klik hier voor geweldige site van het Drieluik

Jheronimus Bosch 1450-1516 was een laatmiddeleeuwse kunstschilder van de Noordelijke Renaissance.

Zijn altaarstuk De drie Koningen ca. 1495 (viering 6 jan) - de opdrachtgevers zijn op de zijpanelen afgebeeld - bevat veel symbolische elementen die voor Bosch’ tijdgenoten wél veelzeggend waren. Dit geldt in het bijzonder voor de half naakte man, geketend met gouden boeien en met een wond aan zijn been gevat in een glazen reliekhouder. Over de betekenis van deze figuur en zijn sinistere metgezellen is veel gepubliceerd. Een sluitende verklaring is echter nog niet gevonden.

Zo wordt beweerd - vanwege o.a. de wond en de gouden ketenen - dat hij de Antichrist en/of een valse Joodse Messias is (anti-judaïsme was standaard in Bosch’ dagen). Andere experts zien in deze persoon juist een prefiguratie van Christus de Koning der Joden - de tulband met een doornenkroon en de wond (lepra?). Of is hij de waarzegger Bileam uit Mesopotamië die het volk Israël moest vervloeken. Maar zijn ezelin had van de god der Israëlieten kortstondig het menselijk spraakvermogen gekregen en kon zo haar baas waarschuwen voor de door god gezonden engel met zwaard die Bileam de weg versperde. Ipv de vloek sprak hij nu drie keer een zegen over Israël uit. Maar misschien is de kop van de ezel - zijn lichaam is onzichtbaar - een verwijzing naar de ezel-aanbidding, een sinds de oudheid bekend lasterpraatje van jodenhaters. Want waar is de os? En waar is Jozef?

Jozef zit op het linker paneel een luier van Jezus te drogen. Een bekend beeld uit Bosch’ tijd. Bovenaan het paneel lopen een paar mensen in het veld. Volgens sommigen dansen ze, maar er wordt ook beweerd dat een van hen een potloodventer is, ‘flashing his genitals’. Op het rechter paneel wordt een man door een wolf gedood en slaat een vrouw op de vlucht. Voor padden, aap en wolf, zie laatste bladzij.

⇐